مخفی شدن پایتخت گنج و دفینه های ایران
چهارشنبه, ۶ بهمن ۱۳۹۵، ۱۱:۰۲ ق.ظ
مخفی شدن پایتخت گنج و دفینه های ایران
پایتخت اسرار آمیز هخامنشیان به یکباره ناپدید شدند40سال تحقیق بدون نتیجه و شگفتی باستان شناسان _ ساکنان پایتخت اسرار آمیز هخامنشیان به یکباره ناپدید شدند_150 تا 200 سال پس از ساخت شهر دهانه غلامان، ساکنان این شهر با یک برنامه‌ریزی دقیق تمامی اموال خود را جمع‌آوری کرده و از این شهر به مکان نامعلومی مهاجرت کردند لیلا میرکمالی : علت مهاجرت برنامه‌ریزی شده ساکنان شهر «دهانه غلامان » یکی از مهم‌ترین پایتخت‌های ایالتی هخامنشیان در جنوب کشور، پس از گذشت دو هزار و پانصد سال در هاله‌ای از ابهام باقی مانده و باستان‌شناسان پس از 40 سال پژوهش در این منطقه هنوز پاسخی بر این مهاجرت اسرارآمیز پیدا نکرده‌اند. یکی از عجایب باستان‌شناسی در دوره هخامنشیان است. ساکنان این شهر در این منطقه در اوج عظمت زندگی می‌کردند و هنر و تبحر آنان از نوع معماری منحصر به فردشان در دهانه غلامان کاملا مشهود است. با این وجود ساکنان این شهر تنها در برهه تاریخی بسیار کوتاهی در این شهر زندگی کرده‌اند. 150 تا 200
سال پس از ساخت شهر دهانه غلامان، ساکنان این شهر با یک برنامه‌ریزی دقیق و از
پیش تعیین شده در یک فرصت مناسب و بدون هیچ شتابی تمامی اموال خود را جمع‌آوری کرده و از این شهر به مکان نامعلومی که باستان‌شناسان حدس می‌زنند «پاکستان» باشد، مهاجرت کرده‌اند. دهانه غلامان در سال 1960 توسط باستان‌شناسان ایتالیایی شناسایی شد. عملیات حفاری
در این محوطه بین سال‌های 1962 تا 1965 آغاز شد. اما از آنجایی که ساکنان
شهر دهانه غلامان هیچ اثری از خود باقی نگذاشته بودند باستان‌شناسان در
جریان حفاری‌ها نتوانستند هیچ اثری را از منطقه به دست آورده و تنها
به بررسی شواهد معماری بسنده کردند. دکتر «منصور سجادی»، باستان‌شناس و
سرپرست تیم کاوش در «دهانه غلامان» و «شهر سوخته» درباره پژوهش‌های
انجام شده توسط باستان شناسان ایرانی در این منطقه گفت: «یکی از نکات بسیار
مهم در دهانه غلامان نبود هیچ اثری از برج و بارو، دژ و دیواری دفاعی در
شهر دهانه غلامان است. همچنین از این محوطه هیچگونه اموال منقول و غیر
منقول و حتی لایه‌های باستانی به دست نیامده است. این شواهد نشان می‌دهد که
ساکنان دهانه غلامان شهر را سریع، اما با آرامش و نظم تخلیه کرده‌اند و در
متروک شدن آن عواملی چون جنگ و یا آتش‌سوزی و یا بیماری‌های مسری خطرناک
وجود نداشته است. آنان به یک باره در یک برهه تاریخی با یکدیگر کاملا
همداستان شده‌اند که شهر را ترک کنند و هیچ اثری از خود به جای نگذارند.» .
باستان‌شناسان حدس‌ها و فرضیات زیادی براساس شواهد و مطالعات خود مطرح
کرده‌اند اما هنوز هیچ کس به درستی علت این مهاجرت اسرارآمیز را نمی‌داند.
سجادی سه عامل را به عنوان دلایل این مهاجرت مطرح کرده است. به اعتقاد وی
سه عامل عمده در تخلیه شهر دخالت داشته است. این مهاجرت به دنبال یک تصمیم
---------- بزرگ، طوفان عظیم شن و یا خشک شدن ناگهانی بستر رودخانه باشد که
به شهر آب می‌رسانده است. این باستان‌شناس گفت: «عامل اول که برخی باستان‌شناسان آن را عامل اصلی می‌دانند با پژوهش ما کاملا رد می‌شود. چرا که این منطقه در زمان هخامنشیان در اوج قدرت بوده و از زمان بنای شهر نیز بیش از 150 یا 200 سال نمی‌گذشته است و این که یک تصمیم ---------- از بالا برای تخلیه این شهر گرفته شده باشد عجیب به نظر می‌رسد. چرا که دهانه غلامان خود یک مرکز ---------- و پایتخت ایالتی در دوره هخامنشیان بوده است.» . «سجادی» همچنین به بررسی دو عامل دیگر از سوی محققان پیشنهاد شده پرداخت و گفت: «عامل دوم، یعنی وقوع طوفان شن ناگهانی نیز در تخلیه این شهر موثر نبوده چرا که از این شهر هیچ شی‌ای به دست نیامده و از طرفی وقوع طوفان شن امری طبیعی در منطقه بوده است. با این وجود شواهد نشان می‌دهد مردم شهر زمان کافی در اختیار داشته‌اند تا اموال و اثاثیه خود را به جای دیگری منتقل کنند. طبعا طوفان شن در مقیاسی که بتواند مردم را به ترک خان و مان خود مجبور کند، خسارات مالی و جانی بسیاری ایجاد می‌کند و شواهدی را برای آیندگان بر جای خواهد گذاشت.» . به گفته سجادی، سومین عامل یعنی خشک شدن ناگهانی بستر رودخانه بهترین فرضیه به نظر می‌رسد. احتمال دارد به دلایل مختلفی یکی از سرشاخه‌های رود هیرمند که آب مردم این شهر را تامین می‌کرده خشک شده باشد و مردم دهانه غلامان مجبور به ترک شهر شده باشند. «سجادی» در پایان همه این فرضیه‌ها را تنها احتمالاتی بسیار ضعیف خواند و تاکید کرد که آرزوی باستان‌شناسان این است که بدانند مردم دهانه غلامان به چه دلیل این شهر را اینچنین دقیق و برنامه‌ریزی شده ترک کرده‌اند. شهر «دهانه غلامان» در 44 کیلومتری شهرستان زابل قرار گرفته است. این شهر ابعادی به وسعت یک و نیم کیلومتر در 800 متر مربع دارد که احتمالا در زمان هخامنشی بیش از این اندازه مساحت داشته است.
