کرمان استان گنج و مکان دفینه و زیرخاکی
کرمان استان گنج و مکان دفینه و زیرخاکی
کرمان
تاریخچه کرمان
در مدارک تاریخی و جغرافیایی اسلامی، این منطقه کرمان، کارمانیا، ژرمانیا، کرمانیا، کریمان، کارمانی و کرمانی ذکر شده است. اگر کارمان را در کلمه در نظر بگیریم (کار) به معنی جنگ و (مان) به مفهوم محل است که در مجموع معنی (جایگاه دلاوری و نبرد) دارد.
برخی از جغرافیا‌دانان، نام قدیم این شهر را گواشیر (بردشیر) خوانده‌اند. گفته میشود؛ گواشیر همان (کوره‌اردشیر) یا شهر اردشیر بوده است که به تدریج به ( گواشیر) تبدیل شده است. به استناد منابع تاریخی عرب و یهود، کرمان منسوب به کرمان بن هیتال بن ارفحشه بن سام بن نوح است و نام آن در کتیبه بیستون به صـورت(یـوتـیـه) ذکر شده است. در دوره سـاسـانـیـان فـرمـانـروای کــرمـان، عـنـوان شـاه داشـت، چـنـانـکـه بـهـرام چهار(388-389 میلادی) به مناسبت اینکه در زمان پدرش والی کرمان بود به کرمانشاه (شاه کرمان) معروف بود. در این دوره سیرجان مهم ترین ناحیه کرمان محسوب میشد.
در دوره اسلامی و مقارن با 21 تا 24 هجری قمری و سالهای بعد از آن، کرمان همواره مورد هجوم اعراب قرار گرفت تا سرانجام در سال 253 هجری قمری به تصرف یعقوب لیث، موسس سلسه صفاریان درآمد. پس از آن این سرزمین در زیر سلطه حکومت‌های قدرتمند زمان مانند سامانیان، دیلمیان، آل بویه و سلاجغه قرار گرفت. در سال 619 هجری قمری مقارن با رسیدن چنگیزخان به خراسان، براق حاجب از امرای خوارزمشاهیان بر کرمان استیلا یافت و رسماً سلسله قراختائیان را بنیان گذاشت. این سلسله از 619 تا 703 هجری قمری در کرمان سلطنت کردند. در زمان حکومت قراختائیان بود که مارکوپولو سیاح معروف ونیزی از کرمان دیدن کرد.
در سال 714 هجری‌قمری امیر مبارزالدین محمد مؤسس سلسله آل مظفر، کرمان را تصرف کرد. بعد از انقراض این سلسله کرمان ضمیمه متصرفات امیر تیمور گورکانی شد و پس از تیموریان سلسله‌های قراقویونلو و آق‌قویونلو به ترتیب کرمان را تصرف کردند.
محمود افغان در دوبار لشگر کشی به کرمان به قصد تصرف اصفهان سرانجام توانست در سال 1132 هجری‌قمری، کرمان و سپس اصفهان را به زیر سلطه خود در آورد. پس از دفع اشرف افغان توسط نادر و خلع شاه طهماسب دوم از سلطنت، کرمان مانند سایر مناطق ایران به تصرف نادر، مؤسس سلسله افشاریه در آمد. بعد از کشته شدن او کرمان دستخوش هرج و مرج گردید و به وسیله افغان‌ها و بلوچ‌ها تاراج شد. کریم خان زند( 1163- 1193 هجری قمری) پس از سرکوبی مخالفان خود، خدامراد زند را با سپاهی به کرمان فرستاد و این سردار بدون هیچ گونه مانعی کرمان را تصرف کرد. بعد از انقراض سلسله زندیه به وسیله آغا محمدخان‌قاجار و تصرف کرمان، فرمان قتل عام اهالی بی‌گناه کرمان صادر شد و به دستور وی 20 هزار نفر از نعمت بینایی محروم شدند و از سرهای عده‌ای از ساکنان بی‌گناه کرمان، کله مناره‌ها بر پا گردید.
شهر امروزی کرمان به برکت توسعه صنعتی، کشاورزی و فرهنگی، یکی از آبادترین شهرهای ایران به حساب می‌آید.
مراکز تاریخی و باستانی
آب انبار علی مردان خان
این آب انبار در مجموعه گنجعلی خان کرمان واقع شده است. میزان بارندگی کم و فقدان آب انبار تاریخی علیمردان (پسر گنجعلی خان) که داخل بازار مسگری غربی واقع شده، دارای ویژگی‌های معماری جالبی است که توجه بینندگان را به خود جلب میکند. تاریخ کتیبه موجود بنای مذکور 1209 هجری قمری است. سر در آب انبار کاشی کاری شده و سنگهایی دارد که حکاکی شده‌اند.
مدرسه گنجعلی‌خان
این بنا در ضلع شرقی میدان گنجعلی خان واقع شده و روزگاری مدرسه‌ای پر رونق بود که بعدها به کاروانسرا تبدیل گردیده است. بر کاشی‌های کتیبه سر در آن تاریخ 1007 هجری قمری مطابق با 1598 میلادی نقش بسته و معمار آن محمد سلطانی یزدی بوده و مساحت آن 724 متر مربع میباشد. حجره‌های متعدد آن در دو طبقه با شیوه معماری زیبایی طراحی شده‌اند.
این بنای تاریخی در حال حاضر محل سازمان میراث فرهنگی کرمان و دفتر مطالعات فنی جهاد دانشگاهی است. نمای داخلی و خارجی این مدرسه، کاشی‌کاری معرق میباشد که از عهد صفوی به یادگار مانده است. مدرسه گنجعلی‌خان و کلیه آثار آن در هجوم آغا محمد خان صدمات فراوانی دید و فقط از کتابخانه آن در حدود 5000 نسخه خطی نفیس به غارت رفت.
مدرسه حیاتی
مدرسه حیاتی سومین مدرسه داخل بازار است. سر در آن کاشی‌کاری است و دو صحن و حجره‌های آن یادآور معماری عصر قاجاریه است و از مدارس بزرگ و تاریخی کرمان به شمار می‌رود.در جوار این مدرسه محوطه‌ای بازتر از بازار وجود دارد که مشابه چهار سوق است و بدون سقف میباشد که در اصطلاح محلی به آن قیصریه می‌گویند.
مدرسه شفیعیه
این مدرسه که در سمت راست بازار اختیاری واقع شده، به همت میرزا محمد شفیع از نوادگان گنجعلی‌خان احداث شده است.
مدرسه ابراهیم‌خان
این مدرسه به فرقه شیخیه تعلق دارد. پلان آن به شکل مستطیل و دو طبقه است که حجره‌هایی در اضلاع درونی آن تعبیه شده است. عناصر کارکرد فضایی مدرسه عبارت است از حجره، محل تدریس، کتابخانه، مسجد، اتاق‌های‌خادم، چراغدار، آبکش و سرویس‌های بهداشتی.
این ساختمان از شاه نشین و محراب، ایوانچه‌ها و غرفه‌های اطراف آن تشکیل شده است. تزئینات نمای داخلی بنا، کاشی هفت‌رنگ با نقش گل و بوته، گلدان و باغ، مقرنس‌کاری وگچبری میباشد. تاریخ کاشی‌کاری این مدرسه1230 هجری قمری است. رفیع‌ترین و زیباترین بادگیر کرمان در این مدرسه تعبیه شده است. همچنین ایوان شرقی و برج ساعت این مدرسه کاشی‌کاری و چشم‌اندازی زیبا دارد.
مقبره خواجه اتابک
مقبره خواجه اتابک که در محله جنوب شرقی نزدیک مسجد بازار قرار دارد، از بناهای ارزنده دوره سلجوقی در قرن ششم هجری است. نمای داخلی و خارجی بنا به وسیله گچبری و آجرکاری منظم تزئین شده است. مقدار زیادی از گچبری‌ها به مرور از بین رفته، حتی سقف مقبره حدود چهل سال قبل فرو ریخته و پوشش مجدد آن به وسیله اداره باستان‌شناسی انجام شده است.
از آثار با ارزش بنای مقبره خطوط کوفی و ثلث آن میباشد که با گچ و آجر در نمای داخلی آن به کار رفته است.
گنبد جبلیه
در شرق کرمان و در امتداد خیابان زرسیف، به طرف مسجد صاحب الزمان، گنبد سنگی بزرگی پا بر جاست که به (گنبد گبری) نیز شهرت دارد. پلان گنبد هشت ضلعی است و طاقنماهای متعددی دارد. مصالح آن سنگ و گچ است و گنبد آن که الحاقی به نظر میرسد از آجر ساخته شده است. شیوه سبک معماری آن گویای تعلق آن به اواخر عصر ساسانی است که یا احتمالاً اوایل اسلام تعمیر و مرمت شده و یا با الهام از معماری ساسانی بنا گردیده است.
گنبد سبز
گنبد سبز از بناهای قرن هفتم هجری شهر کرمان است که به قپه سبز نیز شهرت دارد. این اثر از بقایای مدرسه و آرامگاه قراختائیان کرمان به یادگار مانده که در اثر زلزله 1314 هجری قمری قسمت اعظم آن ویران شد. در حال حاضر فقط سر در ورودی مدرسه باقی مانده است. بقایای دیوارهای آن و همچنین آرامگاه، زیر ساختمانهای مسکونی مدفون شده است. سقف ایوان آن بر اثر زلزله فروریخته و در دوران بعد بازسازی شده است. زیباترین قسمت ایوان کاشی‌کاری معرق آن است که در نوع خود بی‌نظیر است.
گنبد مشتاقیه
گنبد مشتاقیه در فلکه مشتاقیه کرمان قرار دارد و در دوره قاجاریه احداث شده است. سه گنبد بر روی سه مقبره به نام مشتاق علیشاه، شیخ اسماعیل و کوثر علیشاه بنا گردیده است. مشتاق علیشاه از گروه متصوفان قرن سیزدهم هجری است که در اواخر زمستان سال 1206 هجری قمری سنگسار شده است. جرم مشتاق این بود که قرآن را با نوای سه‌تار می‌خواند. گنبدی که بر روی مزار مشتاق قرار دارد، در 1260 هجری قمری بنا گردیده است. از جمله آثار هنری مقبره فوق کاشی‌کاری و تزئینات داخل آن است.
باغ شاهزاده ماهان
این باغ در 6 کیلومتری ماهان قرار دارد، به دستور حاکم کرمان در اواخر دوره قاجاریه احداث شد. عمارت زیبای این باغ دارای قسمتهای مختلف از جمله عمارت سردر، عمارت شاه نشین و حمام است. از قسمتهای ارزشمند این باغ نحوه آبرسانی و حوض‌های آب آن است که به صورت پلکانی است.
چهارسوق گنجعلی‌خان
محل تقاتع دو راسته بازار را ( چهار سوق ) می‌گویند. در گذشته این مکان مهمترین نقطه شهر محسوب میشد و نقش چهارراه اصلی شهر را ایفا می‌کرده است. چهارسوق مذکور جزئی از مجموعه گنجعلی‌خان است.
نمای داخلی گنبد این چهار سوق با گچبری‌های جالب و نقاشی‌های زیبای عصر صفوی ( 1024-1005هجری‌قمری) همراه با چهره شهروندان مهم آن دوره به تصویر در آمده است. گنبد چهار سوق در زمان ساخت مرتفع ترین گنبد شهر به شمار می‌آمده است. نورگیرهایی که در اطراف گنبد تعبیه شده، روشنایی لازم را تامین میکند.
میدان گنجعلی‌خان
میدان گنجعلی‌خان، نظیر میدان نقش جهان اصفهان و میدان میرچخماغ یزد است، پیرامون خود بعضی از عناصر شهری را به وجود آورده است. به طوری که در سه ضلع آن بازار قرار دارد و در ضلع چهارم مدرسه گنجعلی‌خان بنا شده است. طول میدان 100 متر و عرض آن 54 متر است و 5346 متر مربع مساحت دارد. از نقطه نظر نمای ظاهری معماری، وجود طاقنماهای آجری، کاشی‌کاری، فضای سبز، حوض آب و ... بر زیبایی آن افزوده است.
یخدان مؤیدی
در گذشته‌های دور، بنای یخدان مؤیدی خارج از شهر کرمان قرار داشت که بر اثر توسعه شهری، اکنون داخل شهر جای گرفته و اطراف آن فضای سبز جالبی احداث شده است.
پلان یخدان دایره‌ای و پوشش آن از خشت و ملاط رس است و به صورت گبدی بزرگ نمایان است.
حمام گنجعلی‌خان
حمام گنجعلی‌خان برای تمامی جهانگردان و افرادی که از کرمان بازدید می‌کنند به یاد ماندنی است. این حمام مجموعه‌ای از تلفیق هنر معماری و کاربرد مصالح گوناگون با فضایی متناسب است. بنای حمام با کاشی کاری، نقاشی، گچبری، مقرنس کاری و کاربندی‌های زیبا بسیار ظریف است. سر در ورودی این حمام نیز با نقاشی‌های زیبای عصر صفوی تزئین شده است. معمار این مجموعه و حمام، استاد محمد سلطانی یزدی بوده است. این حمام دارای دو بخش رختکن و گرمخانه است. در غرفه‌های رختکن با ایجاد قرینه سازی در ایوان‌ها، ایوانچه‌ها و ستونهای سنگی، فضای مناسب و زیبایی را به وجود آورده‌اند. بخش گرمخانه شامل یک حوض آب سرد است با طاقی شبیه خیمه که هشت ستون حمام بر زیبایی آن می‌افزاید. سیستم کانال کشی آب و فواره‌ها چنان دقیق طراحی و اجرا شده است که از عجایب معماری حمام محسوب میشود. یکی دیگر از عجایب حمام ( سنگ ساعت زمان ) آن است.
حمام یا چایخانه سنتی وکیل
اولین بخش از مجموعه وکیل، بنای حمام قدیمی یا چایخانه امروزی وکیل است که در سال 1280 به شکل با شکوه و با تاثیر پذیری از سبک معماری عصر زندیه- قاجاریه احداث شده است. این بنا یکی از حمام‌های تاریخی، سنتی و باستانی کرمان بوده و به تقلید از حمام گنجعلی‌خان ساخته شده است. از کف تا دیوار آن کاشی‌کاری و سرامیک کاری شده و به دو بخش رختکن و گرمخانه تقسیم میشود. در سالهای اخیر این حمام به چایخانه سنتی تبدیل شده و توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اداره میشود.
حمام ابراهیم‌خان
این حمام یکی از حمام‌های جالب توجه قدیمی و سنتی کرمان است که در وسط بازار ابراهیم خان واقع شده و بر دو بخش رختکن و گرمخانه تقسیم میشود. این حمام از سال 1321 هجری‌قمری تا کنون دایر است. استحمام در این حمام خاطره و یاد حمام‌های قدیمی را زنده میکند.
کاروانسرای چهارسوق
این کاروانسرا در انتهای بازار سراجی قبل از چهار سوق گنجعلی خان واقع شده است. کاروانسرا دارای دو در ورودی میباشد که یکی به بازار سراجی و دیگری به بازار قلعه باز میشود. درهای حجره‌های آن چهار لنگه و چوبی بوده‌اند که با گذشت زمان به درهای فلزی تبدیل شده‌اند. این کاروانسرا دو طبقه است. دو راسته کوچک نیز در ضلع جنوبی و شرقی آن وجود دارد که سقفی بلند دارند.
کاروانسرای وکیل
این کاروانسرا در سمت چپ بازار وکیل واقع شده است و بزرگترین کاروانسرای کرمان و همچنین یکی از کاروانسراهای بزرگ ایران به شمار می‌آید. بنای آن به فرمان محمد اسماعیل خان وکیل‌الملک والی کرمان شروع شد و در زمان مرتضی‌قلیخان در سال 1287 به اتمام رسید.
سردر ورودی کاروانسرا از طرف بازار با کاشی کاری و گچبری تزئین شده است.
کاروانسرای میرزاعلینقی
داخل بازار وکیل، کاروانسرای کوچکی به نام میرزاعلینقی نیز وجود دارد که دو طبقه است و 35 باب حجره دارد که بیشتر به صورت انبار در آمده‌اند و قدمت چندانی هم ندارند. در ادامه بازار وکیل، قیصریه دیگری نیز وجود دارد.
کاروانسرای لحاف دوزها
این کاروانسرا که در سمت بازار واقع شده به نام دیماری نیز خوانده میشود. 12 باب حجره دارد که کلاً در آنها لحاف‌دوزی می‌کنند. حدود قدمت آن 100 سال است و با کاروانسراهای دیگر از نظر سبک معماری متفاوت است و جدیدتر به نظر می‌آید.
کاروانسرای حاج مهدی
این کاروانسرا روبروی کاروان سرای هندوها و در جوار کاروانسرای چهار سوق واقع شده و بیشتر از یک قرن قدمت دارد. این کاروانسرا در ابتدا به دست زرتشتی‌ها تاسیس و اداره میشد و هنوز هم تعدادی از تجار یهودی و زرتشتی حجره‌هایی در آن دارند.
کاروانسرای هندوها
بین سالهای 1850 تا 1925 میلادی به مدت 75 سال دوران نفوذ انگلیس در کرمان بود، با تشویق آنها امر تجارت بین پارسی‌ها و هندوها رونق گرفت. در آن زمان قالی، شال و کتیرا از کرمان به هندوستان صادر میشد و به جای آن از هند چای، شکر، پارچه، شمع و ادویه وارد میکردند، لذا یک کاروانسرا در کرمان به نام کاروانسرای هندوها معروف گردید. این کاروانسرا به دست مرحوم حاج سید جواد امام جمعه ( 1150 هجری شمسی ) ساخته شده و دو طبقه دارد. وجه تسمیه آن از هندی اخذ شده است. هنوز هم در ضلع شمالی این کاروانسرا، معبد هندوها با سبک معماری ویژه‌ای باقی مانده است. کاروانسرای مذکور از دو بخش تشکیل شده است.
به بازار موازی ضلع شمالی کاروانسرای هند و ( بازار هندو ) نیز می‌گویند.
کاروانسرای حاج آقا علی
این کاروانسرا روبروی مسجد چهلستون و نبش خیابان شریعتی قرار دارد. تعداد حجره‌های آن 38 باب است که در اثر تخریب شدید نیاز فراوان به بازسازی دارد.
کاروانسرای میرزا حسن
یکی از کاروانسراهای طولی کرمان، کاروانسرای دو طبقه میرزا حسن است که دارای 55 باب حجره است که به مرمت نیاز دارند. یکی از درهای ورودی آن به بازار زرگری، دومی به بازار کفاش‌ها، سومی به بازار کلاه مالی مرتبط است.
تیمچه حاج آقا عبدالله
این تیمچه در سمت چپ بازار واقع شده و هجره‌های آن نقش انبار و کارگاه‌های عطاری بازار را دارند و از دو بخش تشکیل شده که بخش جلویی آن دو طبقه است و بخش دوم آن هم خانهای است که به آن الحاق شده است. این تیمچه بیش از 150 سال قدمت دارد و مجموعاً 27 حجره را در خود جای داده است.
تیمچه کوزه‌گرها
این تیمچه که بزرگتر از تیمچه عطارها است و در جوار آن قرار گرفته، دو طبقه دارد. این تیمچه در گذشته مرکز تجاری یزدی بوده و در حال حاضر رونق سابق را ندارد و به انبار ریس( نخ قالی بافی)، پشم و پنبه تبدیل شده است. در ورودی این تیمچه بزرگ و چوبی است و طرح جالبی دارد.
جاذبه های طبیعی
ییلاقات ماهان
شهر ماهان در 35 کیلومتری جنوب شرقی شهر کرمان در مسیر راه کرمان به بم واقع شده است. این شهر زیبا که در دامنه ارتفاعات قرار گرفته از چشمه‌ها و آبهای فراوان برخوردار است. در 6 کیلومتری جنوب ماهان باغی زیبا و بزرگ با ساختمانی جالب وجود دارد. این ساختمان زیبا و ییلاقی در دوره قاجاریه بنا گردید.
ییلاقات جوپار
شهر ییلاقی جوپار با مناظری زیبا در جنوب کرمان قرار دارد که با جاده‌ای آسفالته به کرمان و ماهان مرتبط میشود. این ناحیه پارکی زیبا و باغ‌هایی جالب و دیدنی دارد. مقبره مطهر امامزاده حسین که گفته میشود فرزند موسی‌بن‌جعفر( ع ) است، در آنجا قرار دارد و زائرین زیادی جهت زیارت به آنجا می‌روند. جوپار ییلاق با صفایی است و شهرکی نسبتاً آباد به شمار می‌روند. انگور جوپار بسیار مرغوب و معروف است.
ییلاقات راین
راین یکی از ییلاقات شهرستان کرمان میباشد که فاصله آن تا کرمان 110 کیلومتر و تا بم 120 کیلومتر است و از نقاط خوش آب و هوای استان به شمار می‌رود. راین در دامنه قله کوه هزار قرار دارد که بلندترین قله استان و سومین قله ایران با ارتفاع 4450 متر است. این کوه در اکثر ماه‌های سال پوشیده از برف است و آبشاری زیبا در آن واقع شده است. در راین درختان چنار کهنسال و ستبری وجود دارد که بسیار دیدنی هستند.
چشمه حسین آباد ( راین )
این چشمه در 33 کیلومتری شمال‌غربی راین کرمان واقع شده و آب آن از دسته آبهای بی‌کربناته سدیک است و تقریباً با آبهای معدنی ویشی فرانسه مشابه است. این نوع آبها در دستگاه گوارش باعث قلیایی شدن محیط معده و سپس تحریک ترشحات آن می‌گردند و در سیستم کبدی و لوزالمعده به سبب تحریک لوزالمعده و بزاق ، اثر بهبود بخشی دارند.
چشمه قلعه عسگر
چشمه قلعه عسگر در 11 کیلومتری روستای سلطان آباد، در جنوب کرمان واقع شده است. آب این چشمه از دسته آبهای کلروره سدیک سنگین و مشابه آب معدنی اوریاژ ایزر فرانسه است. این دسته آبها بیشتر مصارف خارجی دارند و در رفع بیماری‌های لنفاتیسم، راشیتیسم، برخی بیماری‌های پوستی، رماتیسم و بیماری‌های زنانه مؤثر است.
چشمه معدنی ته خاتون
این چشمه در شرق کرمان به فاصله 13 کیلومتری جوشان واقع شده است. از آب این چشمه برای استحمام استفاده میشود. آب این چشمه گرم از دسته آبهای کلروره سدیک و بی‌کربناته کلسیک گازدار است و آرام بخش دردهای مفصلی و عصبی است.
چشمه معدنی غرغره ( باباترش )
چشمه معدنی غرغره در فاصله 40 کیلومتری راین کرمان واقع شده است. این منطقه پوشیده از رسوبات کویری و حاوی املاح نمکی فراوان میباشد. آب چشمه غرغره از دسته آبهای کلروره سدیک بیکربنات کلسیک سنگین و شبیه آب معدنی اوریاژایزر فرانسه است. این نوع آب در درمان خارجی بیماری‌های لنفاتیسم، راشیتیسم و بیماری‌های پوستی، رماتیسمی و همچنین بیماری‌های زنانه مصرف دارد.
چشمه آب معدنی ابارق
چشمه معدنی ابارق در جنوب شرقی کرمان در فاصله 11 کیلومتری شمال دهکده ابارق واقع شده است. آب این چشمه از گروه آبهای کلوره سدیک و سولفات کلسیک نیمه گرم است که شبیه آب چشمه نیدربرون له‌بن فرانسه میباشد و برای دستگاه هاضمه بدن مفید است. مصرف این دسته آبها در درمان بیماری‌های مفصلی نیز توصیه میشود از آب چشمه برای استحمام استفاده می‌کنند.
چشمه آب معدنی بوجان
چشمه معدنی بوجان در جنوب غربی کرمان به فاصله 45 کیلومتری سیرجان قرار دارد. آب این چشمه نیز از دسته آبهای کلروره سدیک و سولفاته کلسیک نیم گرم است.
چشمه معدنی رضاآباد
این چشمه به فاصله 6 کیلومتری شمال روستای گزک در شمال کرمان واقع شده است. آب چشمه رضاآباداز دسته آبهای کلروره سدیک و سولفاته کلسیک نیم گرم میباشد و عمدتاً مورد استفاده استحمام قرار میگیرد. این منطقه را رسوبات آبرفتی دوران چهارم پوشانده‌اند.
چشمه معدنی پاچنار
این چشمه در 6 کیلومتری شمال آبادی جرک و 67 کیلومتری شمال کرمان واقع شده است. محل استقرار و نوع آب این چشمه نیز مانند چشمه معدنی رضا آباد میباشد.
چشمه آب معدنی بیشه
این چشمه معدنی در فاصله 24 کیلومتری شمال شرقی کرمان و در شمال شهداد واقع شده است. آب چشمه از دسته آبهای کلروره سدیک و سولفات کلسیک گرم است.
چشمه‌های آب معدنی اختیارآباد
چشمه‌های آب معدنی جوقن، بی‌بی، شهراء، جیوه و مرتضی علی در مجاورت دهکده اختیارآباد به فاصله 14 کیلومتری غرب کرمان از زمین خارج میشوند. آب این چشمه‌ها از دسته آبهای کلروره سدیک، سولفاته کلسیک هستند که مشابه آب چشمه نیدر برون لدبن فرانسه میباشد.
چشمه آب معدنی حوض نو
چشمه حوض نو در شمال‌شرقی کرمان واقع شده است. اطراف چشمه را رسوبات آبرفتی دوران چهارم زمین‌شناسی فرا گرفته است. آب چشمه حوض‌نو از دسته آبهای سولفاته سدیک و کلروره کلسیک است.
چشمه آب معدنی بغرا
این چشمه در فاصله تقریبی 13 کیلومتری شمال بخش جوشقان در شمال شرقی کرمان قرار دارد. آب آن از گروه آبهای سولفاته کلسیک و بیکربنات سدیک گرم است. مصرف درمانی این دسته آبها بیشتر خارجی است و برای بیماری‌های مفصلی نقرس استفاده میشود.
چشمه معدنی حوض آباد
چشمه حوض‌آباد در 13 کیلومتری بخش جوشان در شمال شرقی کرمان قرار دارد. این آب نیز از دسته آبهای سولفاته بیکربنات سدیک میباشد که شبیه آب معدنی وتیل فرانسه میباشد.
اماکن زیارتی و مذهبی
مسجد گنجعلی‌خان
این بنا در گوشه شمال شرقی میدان گنجعلی‌خان و همجوار با مدرسه گنجعلی‌خان واقع شده و در واقع موزه کوچکی است از هنرهای تزئینی اسلامی نظیر کاشی‌کاری، گچبری و خطاطی که به سبک زیبایی آراسته شده‌اند. تاریخ بنای مسجد به 1007 هجری قمری مربوط است و چهارده باب مغازه از مجموعه یاد شده موقوفه این مسجد شده‌اند.
مسجد وکیل
این مسجد جزئی از مجموعه وکیل است که به سبک معماری عصر قاجاریه با آجر و گچ تزئین شده است.
مسجد جامع کرمان
این مسجد جزئی از مجموعه مظفری است که امیر مبارزالدین‌محمد مظفرمیبدی‌یزدی در سال 750 هجری قمری آن را به اتمام رسانده است. سر در رو به مشرق آن از شلیک توپ‌های آغا محمدخان قاجار خراب شد ولی بعدها مرمت و بازسازی شد. ساختمان مسجد بر طبق اصول قرینه سازی، دو ایوان بزرگ تابستانی و زمستانی دارد.
مسجد ملک
مسجد ملک از نوع مساجد چهار ایوانی و یکی از بزرگترین مساجد کرمان است. قدمت این مسجد به قرن پنجم هجری یعنی زمان سلجوقیان میرسد. قسمتهای مختلف مسجد مخصوصاً صفه اصلی در زمان وکیل الملک(1285 هجری‌قمری) و ایوان شرقی در قرن اخیر به وسیله مرحوم دیلمقانی بازسازی گردیده است. آنچه از قسمتهای اصلی دوره سلجوقیان به جای مانده، برج آجری ضلع شمال شرقی و سه محراب گچبری‌شده است که یکی از محراب‌ها بر اثر تغییراتی که در بنا صورت گرفته در حال حاضر در پشت‌بام شبستان امام‌حسن(ع) قرار دارد. برج آجری مذکور نیز فرو ریخته و فقط قسمتی از آن باقی مانده که حفاظت و مرمت گردیده است.
مسجد چهل ستون
این مسجد به فرقه شیخیه تعلق دارد و در نبش خیابان شریعتی قرار گرفته است. مسجد به همت حاج‌آقاعلی‌رفسنجانی در سال 1286 هجری قمری به اتمام رسیده است. مسجد چهلستون به تقلید از مسجد وکیل شیراز متشکل از چهل ستون سنگی یکپارچه و بخش‌های الحاقی است که بر وسعت و زیر بنای آن افزوده است.
آرامگاه شاهزاده حسین جوبار
شاهزاده جوبار یکی از بقاع متبرکه بخش جوبار از توابع کرمان است. بنای این زیارتکاه به دوره صفویه مربوط است که در دوره قاجاریه تعمیر و تکمیل شد.
بنای شاهزاده حسین متشکل از حیاط، حرم، گنبد و رواق میباشد. از تزئینات جالب توجه دوره صفویه آن کاربندی رواق اطراف حرم را می‌توان نام برد.
